Nút thắt kiểm soát an ninh đối với sáng chế khi đăng ký ra

nước ngoài đã được tháo gỡ bởi Dự thảo sửa đổi Luật sở hữu trí tuệ?

Luật sư Lê Quang Vinh – Bross & Partners

Email: vinh@bross.vn

Luật SHTT hiện hành không đề cập khái niệm sáng chế mật mà chỉ quy định việc giới hạn quyền đối với sáng chế thuộc bí mật nhà nước được thực hiện theo quy định của Chính Phủ. Nghị định 103/2006/NĐ-CP sửa đổi hướng dẫn Luật SHTT quy định rằng sáng chế được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định là bí mật nhà nước thuộc lĩnh vực quốc phòng và an ninh thì được gọi là sáng chế mật.

Hệ quả của quy định kiểm soát an ninh đối với sáng chế trước khi nộp ở nước ngoài

Pháp luật quy định rằng không tổ chức, cá nhân Việt Nam nào được phép đăng ký sáng chế mật (bao gồm cả giải pháp hữu ích mật) ra nước ngoài chừng nào chưa thỏa mãn 2 điều kiện: (a) quốc gia mà người nộp đơn định đăng ký sáng chế đó phải có cơ chế bảo hộ sáng chế mật; và (b) phải được cơ quan có thẩm quyền cho phép theo trình tự, thủ tục được Bộ Công an phối hợp Bộ Quốc phòng và Bộ Khoa học và công nghệ ban hành.

Trường hợp “sáng chế của tổ chức, cá nhân Việt Nam” hoặc “được tạo ra tại Việt Nam” mà đơn đăng ký đăng ký sáng chế đó đã được nộp ở nước ngoài thì bị xem là vi phạm quy định về kiểm soát an ninh đối với sáng chế nếu rơi vào một trong hai tình huống:

(a) Sáng chế đó chưa được nộp đơn đăng ký tại Việt Nam, hoặc đã nộp đơn đăng ký sáng chế đó tại Việt Nam nhưng chưa kết thúc thời hạn 6 tháng kể từ ngày nộp đơn ở Việt Nam, với điều kiện sáng chế này không thuộc trường hợp bị cấm nộp đơn ở nước ngoài do được xác định là sáng chế mật và đã có thông báo của cơ quan có thẩm quyền; hoặc

(b) Sáng chế nêu trên được xác định là sáng chế mật theo pháp luật về bảo vệ bí mật nhà nước và đã có thông báo của cơ quan có thẩm quyền.

Không có Thông tư hướng dẫn thủ tục xác định sáng chế mật, giải mật sáng chế và bảo hộ sáng chế mật được ban hành bởi Bộ Công an dẫn tới hệ quả là mọi sáng chế được tạo ra ở Việt Nam bất luận nguồn gốc sáng tạo nó thuộc về cá nhân, tổ chức Việt Nam hay nước ngoài nếu nộp đơn ra nước ngoài đều có thể bị xem là trái với quy định về kiểm soát an ninh đối với sáng chế khi đăng ký ra nước ngoài. Nói cách khác, vô hình trung việc nộp đơn đăng ký mọi sáng chế ra nước ngoài (kể cả sáng chế không thuộc lĩnh vực an ninh quốc phòng) vẫn có nguy cơ cao bị xem là xâm phạm quy định kiểm soát an ninh đối với sáng chế khi nộp ra nước ngoài. Hệ quả pháp lý nguy hại nhất, nếu bị xác định là xâm phạm quy định về kiểm soát an ninh đối với sáng chế đăng ký ra nước ngoài, là đơn đăng ký sáng chế (đơn quốc gia) tại Việt Nam hoặc đơn đăng ký sáng chế vào pha quốc gia Việt Nam (đơn quốc tế PCT) theo Hiệp ước hợp tác sáng chế (PCT) sẽ bị từ chối ngay ở giai đoạn hình thức.

Rủi ro vi phạm kiểm soát an ninh đối với sáng chế nộp ra nước ngoài được tháo gỡ ở Dự thảo sửa đổi Luật SHTT?

Dự thảo Luật SHTT sửa đổi sắp được Quốc Hội thông qua trong tháng 6/2022 có vẻ như đã nỗ lực tháo gỡ nút thắt kéo dài hơn 10 năm của quy định kiểm soát an ninh đối với sáng chế khi nộp ra nước ngoài như nói ở phần trên. Cụ thể, Luật SHTT sẽ nâng cấp quy định kiểm soát an ninh đối với sáng chế khi nộp ra nước ngoài, vốn hiện đang chỉ được quy định ở cấp độ Nghị định của Chính Phủ, lên thành quy phạm pháp luật ở Luật SHTT tại Điều 89ª.

Theo Điều 89ª Dự thảo sửa đổi Luật SHTT, chỉ kiểm soát an ninh đối với sáng chế của cá nhân nộp ra nước ngoài nếu cùng lúc tìm thấy 4 yếu tố sau: (a) sáng chế đó có tác động đến lĩnh vực an ninh, quốc phòng; (b) được tạo ra tại Việt Nam; (c) thuộc quyền đăng ký của cá nhân là công dân Việt Nam và thường trú tại Việt Nam; và (d) đã được nộp đơn đăng ký sáng chế tại Việt Nam để thực hiện thủ tục kiểm soát an ninh. Đối với sáng chế của tổ chức thì chỉ kiểm soát an ninh khi nộp ra nước ngoài nếu cả 3 yếu tố cùng thỏa mãn: (a) sáng chế đó có tác động đến lĩnh vực an ninh, quốc phòng; (b) tổ chức đó được thành lập theo pháp luật Việt Nam; và (c) đã được nộp đơn đăng ký sáng chế tại Việt Nam để thực hiện thủ tục kiểm soát an ninh

Bross & Partners, một công ty sở hữu trí tuệ được xếp hạng Nhất (Tier 1) năm 2021 bởi Tạp chí Legal 500 Asia Pacific, có kinh nghiệm giải quyết tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ bao gồm nhãn hiệu (thương hiệu), tên miền internet, quyền tác giả, sáng chế, giống cây trồng ở Việt Nam và nước ngoài.

Vui lòng liên hệ: vinh@bross.vn; mobile: 0903 287 057; Zalo: +84903287057; Skype: vinh.bross; Wechat: Vinhbross2603.