Email: vinh@bross.vn

8. Ai là chủ sở hữu quyền tác giả đầu tiên đối với tác phẩm?

Pháp luật Việt Nam không cho câu trả lời rõ ràng đối với câu hỏi này. Song về cơ bản có thể nói rằng tác giả được coi là chủ sở hữu quyền tác giả đầu tiên của tác phẩm. Điều 36 Luật SHTT nói chủ sở hữu quyền tác giả là tổ chức, cá nhân nắm giữ một, một số hoặc toàn bộ các quyền tài sản. Mặt khác luật cũng quy định rằng trường hợp chính tác giả là người đã sử dụng thời gian, tài chính, cơ sở vật chất - kỹ thuật và tự mình sáng tạo ra tác phẩm bằng kỹ năng và lao động của chính mình thì họ sẽ được hưởng sự bảo hộ đối với cả quyền nhân thân quy định tại Điều 19 và quyền tài sản quy định tại Điều 20.

9. Trường hợp tác phẩm được tạo ra trên cơ sở hợp đồng giao việc thì quyền sở hữu quyền tác giả được xác định như thế nào giữa tác giả và người giao kết hợp đồng với tác giả?

Trên thực tiễn câu hỏi này liên quan đến việc một bên là nhà đầu tư (công ty, tổ chức hoặc cá nhân bất kỳ) thuê một bên khác là nghệ sĩ để thực hiện một sáng tạo nghệ thuật nào đó. Mối quan hệ giữa các bên trong trường hợp này còn được gọi là quan hệ hợp đồng giao việc (commission) hoặc quan hệ hợp đồng thầu khoán (independent contractor) có đối tượng là một sản phẩm sở hữu trí tuệ.

Theo luật thì trường hợp mà các tổ chức, cá nhân ký kết hợp đồng với tác giả (khác với tình huống tác phẩm công vụ được hình thành trên cơ sở của quan hệ hợp đồng lao động mà được trả lời ở câu 10 dưới đây) để sáng tạo nên một tác phẩm thì chính tổ chức, cá nhân đó sẽ là chủ sở hữu các quyền tài sản quy định tại Điều 20 và một trong số bốn quyền nhân thân ở Điều 19 (quyền công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm) trừ khi hai bên có thỏa thuận khác.

10. Trường hợp tác phẩm được tạo ra bởi người lao động thì quyền sở hữu quyền tác giả được xác định như thế nào giữa người lao động và người sử dụng lao động?

Trường hợp tổ chức giao nhiệm vụ sáng tạo tác phẩm cho tác giả là người thuộc tổ chức đó thì tổ chức đó sẽ là chủ sở hữu tất cả các quyền tài sản ở Điều 20 và một trong số bốn quyền nhân thân ở Điều 19 (quyền công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm) trừ trường hợp hai bên có thỏa thuận khác.

11. Luật quy định như thế nào về chủ sở hữu quyền tác giả là các đồng tác giả, và quy tắc nào được áp dụng đối với tác phẩm đồng sở hữu ?

Điều 38(1) Luật SHTT xác định các đồng tác giả sử dụng thời gian, tài chính, cơ sở vật chất, kỹ thuật của mình để cùng sáng tạo ra tác phẩm thì sẽ có chung đầy đủ các quyền nhân thân và quyền tài sản quy định ở Điều 19  và Điều 20.

Các đồng tác giả có nghĩa là hai hoặc nhiều hơn hai tác giả cùng sáng tạo ra tác phẩm. Theo đó, mỗi đồng tác giả đều có quyền khai thác và sử dụng độc lập các quyền của mình với điều kiện phần tác phẩm riêng biệt của họ có thể tách ra sử dụng độc lập mà không làm phương hại đến phần của các đồng tác giả khác.

12. Có thể chuyển nhượng quyền tác giả, quyền liên quan?

Việc chuyển nhượng quyền tác giả, quyền liên quan phải lập thành văn bản trong đó gồm một số điều khoản chủ yếu:

a) Tên và địa chỉ đầy đủ của bên chuyển nhượng và bên được chuyển nhượng;

b) Căn cứ chuyển nhượng;

c) Giá, phương thức thanh toán;

d) Quyền và nghĩa vụ của các bên;

e) Trách nhiệm do vi phạm hợp đồng.

Cần lưu ý tác giả không được phép chuyển nhượng quyền nhân thân quy định tại Điều 19, ngoại trừ quyền công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm. Tương tự như vậy, người biểu diễn không được phép chuyển nhượng quyền nhân thân quy định tại Điều 29(2). Ngoài ra cũng cần lưu ý việc thực hiện, sửa đổi, chấm dứt hoặc huỷ bỏ hợp đồng chuyển nhượng quyền tác giả, quyền liên quan phải tuân thủ các quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015.

13. Có thể chuyển giao quyền sử dụng quyền tác giả, quyền liên quan?

Quyền nhân thân gắn liền với quyền tác giả không thể chuyển giao quyền sử dụng, ngoại trừ quyền công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm. Quyền tài sản và một trong bốn quyền nhân thân (quyền công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm) có thể đem cho thuê, cho mượn hoặc cho phép người khác sử dụng

Đối với quyền liên quan, vấn đề quyền nhân thân chỉ được đặt ra đối với người biểu diễn (quyền nhân thân không tồn tại đối với người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm/ghi hình, tổ chức phát sóng). Theo đó, tương tự như quy tắc áp dụng đối với quyền tác giả, quyền nhân thân (gồm: (a) được giới thiệu tên khi biểu diễn, khi phát hành bản ghi âm, ghi hình, phát sóng cuộc biểu diễn và (b) bảo vệ sự toàn vẹn hình tượng biểu diễn, không cho người khác sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của người biểu diễn) gắn liền với quyền liên quan của người biểu diễn không được phép chuyển giao quyền sử dụng.

14. Tổ chức quản lý tập thể quyền tác giả, quyền liên quan đang nhận ủy thác khai thác các loại hình tác phẩm nào? Thực chất thì hoạt động của họ là gì?

Cho đến nay hầu hết các loại hình tác phẩm thông dụng đã được các tác giả ủy thác khai thác về thương mại cho các trung tâm, tổ chức có chức năng quản lý tập thể như Trung tâm Quyền tác giả Văn học Việt Nam (VLCC), Hiệp hội Công nghiệp Ghi âm Việt Nam (RIVA), Trung tâm Bảo vệ Quyền tác giả Âm nhạc Việt Nam (VCPMC ), Hiệp hội quyền sao chép Việt Nam (VIETRRO) và Hiệp hội Bảo vệ quyền của nghệ sĩ biểu diễn âm nhạc Việt Nam (APPA). Tên của mỗi tổ chức quản lý tập thể nêu trên thể hiện luôn loại hình tác phẩm đang được ủy thác khai thác.

Các tổ chức quản lý tập thể quyền tác giả đều là các tổ chức phi lợi nhuận, phi chính phủ được thành lập trên cơ sở quy định pháp luật về lập hội, hiệp hội trong đó bắt buộc phải có điều lệ hoạt động đươc phê duyệt của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Nguyên tắc hoạt động của các tổ chức quản lý tập thể quyền tác giả, quyền liên quan là: tự nguyện, tự quản; dân chủ, bình đẳng, công khai và minh bạch, tự bảo đảm kinh phí hoạt động, không vì mục đích lợi nhuận, và phải tuân thủ Hiến pháp, pháp luật và điều lệ hội.

Hiện nay việc xin phép hoặc/và trả tiền thù lao cho VLCC, RIVA, VCPMC, VIETRRO, APPA khi sử dụng, khai thác tác phẩm đang làm nảy sinh nhiều vấn đề bất đồng hoặc tranh cãi, chẳng hạn như người sử dụng tác phẩm nghi ngờ tác phẩm mà họ khai thác hoặc sử dụng không phải là tác phẩm đã được ủy thác bởi tác giả cho tổ chức quản lý tập thể đó, hoặc họ cho rằng căn cứ tính toán thù lao, tỷ lệ nhận thù lao không hợp lý hoặc quá cao. Về phía bản thân tác giả - người ủy thác cho VLCC, RIVA, VCPMC, VIETRRO, APPA cũng không phải không có vấn đề khi mà một số tác giả, nghệ sĩ có tiếng dọa hủy hợp đồng ủy thác cho các tổ chức quản lý tập thể vì lý do họ nhận được tiền nhuận bút, thù lao được phân phối bởi các tổ chức quản lý tập thể này không thỏa đáng.

Còn nữa….

Nếu Quý khách hàng có nhu cầu cụ thể cần được tư vấn, vui lòng liên hệ: vinh@bross.vn; điện thoại 0903 287 057; Wechat: wxid_56evtn82p2vf22; Skype: vinh.bross

Bross & Partners, một công ty luật sở hữu trí tuệ được thành lập năm 2008, thường xuyên lọt vào bảng xếp hạng các công ty luật sở hữu trí tuệ hàng đầu của Việt Nam do các tổ chức đánh giá luật sư có uy tín toàn cầu công bố hàng năm như Managing Intellectual Property (MIP), World Trademark Review (WTR1000), Legal 500 Asia Pacific, AsiaLaw Profiles, Asia Leading Lawyers, Asia IP và Asian Legal Business (ALB). Với nhiều năm kinh nghiệm nổi bật và năng lực chuyên môn sâu khác biệt, Bross & Partners có thể giúp khách hàng bảo vệ hoặc tự vệ một cách hiệu quả trong các tranh chấp sở hữu trí tuệ phức tạp ở Việt Nam và nước ngoài liên quan đến bản quyền tác giả, quyền liên quan, sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu/thương hiệu và tên miền internet.