Vài góp ý cho Dự Thảo 8 sửa đổi Luật Điện Ảnh năm 2007

Email: vinh@bross.vn

Chúng tôi cho rằng một số thuật ngữ, khái niệm ở Dự Thảo 8 thuộc Dự án Luật sửa đổi Luật Điện Ảnh (đang được thẩm tra bởi Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc Hội) tuy có bản chất giống với nhiều loại quyền tài sản được bảo hộ đối với tác phẩm điện ảnh trong Luật sở hữu trí tuệ nhưng lại được định nghĩa khác với Luật sở hữu trí tuệ nên dẫn tới xung đột giữa Luật Điện ảnh và Luật sở hữu trí tuệ. Ví dụ:

1. “Phổ biến phim” và “Phổ biến phim trên không gian mạng” ở Điều 3(8) và Điều 3(15) của Dự Thảo 8 mang bản chất là hoạt động khai thác quyền tài sản của tác phẩm điện ảnh ở điều 20 Luật sở hữu trí tuệ (chẳng hạn như quyền cho thuê bản gốc hoặc bản sao, hoặc quyền truyền đạt tác phẩm đến công chúng).
2. “Chủ sở hữu phim” ở điều 3(11) của Dự Thảo 8 được định nghĩa khác với khái niệm chủ sở hữu quyền tác giả đối với một tác phẩm điện ảnh ở điều 36 Luật sở hữu trí tuệ mặc dù ý định của Dự Thảo 8 là nói đến tư cách chủ sở hữu quyền tác giả đối với 1 tác phẩm điện ảnh (quyền sở hữu không chỉ gắn với một vật vật lý hữu hình chứa bộ phim mà còn gắn với bất kỳ vật vật lý hữu hình khác chứa bản sao hoặc bản biến đổi của bộ phim) hơn là nói đến tư cách chủ sở hữu đối với một vật duy nhất chứa bộ phim (quyền sở hữu với một vật vật lý hữu hình duy nhất chứa bộ phim).
3. “Phát hành phim” ở điều 3(7) cũng liên quan đến việc khai thác quyền tài sản của tác phẩm điện ảnh như quyền độc quyền phân phối (gồm bán, cho thuê, nhập khẩu, xuất khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh).

Đối tượng điều chỉnh chủ yếu của Luật điện ảnh là quản lý nhà nước đối với hoạt động điện ảnh chẳng hạn như hoạt động sản xuất, phát hành, phổ biến, lưu trữ, lưu chiểu, quảng bá phim. Theo đó, về tên gọi của Luật này, có lẽ đặt tên là Luật quản lý nhà nước đối với hoạt động điện ảnh xem ra phản ảnh đúng đối tượng điều chỉnh hơn là tên gọi hiện tại.

Đối tượng điều chỉnh chủ yếu của Luật sở hữu trí tuệ là các quyền sở hữu trí tuệ, trong đó có quyền tác giả đối với tác phẩm điện ảnh. Quyền tác giả đối với tác phẩm điện ảnh là quyền độc quyền dành cho chủ thể quyền (sở hữu quyền tác giả, các tác giả) ngăn chặn người khác làm bản sao tác phẩm điện ảnh, cũng như bao gồm cả quyền kiểm soát khả năng tác phẩm điện ảnh bị công bố, phân phối, truyền đạt, biểu diễn, cắt, ghép, trích dẫn hoặc biến đổi mà không có sự cho phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả.[1]

Luật điện ảnh và Luật sở hữu trí tuệ tuy là 2 đạo luật độc lập với nhau nhưng có mối quan hệ qua lại với nhau, có một phần phạm vi điều chỉnh giao thoa hoặc chồng lần với nhau.

Dự Thảo 8 không đề cập tới mối liên hệ này nên có thể sẽ dẫn tới xung đột giữa 2 Luật, gây khó khăn cho thực tiễn áp dụng và giải quyết tranh chấp. Thực tế gần đây đã có xung đột, tranh cãi giữa Cục Điện ảnh và Viện phim Việt Nam xung quanh vấn đề phổ biến phim và xâm phạm quyền tác giả tác phẩm điện ảnh sau khi Viện phim Việt Nam phổ biến hàng loạt phim lên kênh Youtube.[2]

Để giải quyết thiếu sót của Dự Thảo 8 về việc bỏ sót quy định nguyên tắc áp dụng pháp luật và xử lý xung đột, chúng tôi có 2 khuyến nghị:

1. Nên bổ sung một điều khoản “Áp dụng pháp luật” trước Điều 4 của Dự Thảo 8 để giải quyết xung đột chẳng hạn có thể quy định:

Điều 4. Áp dụng pháp luật

1. Trong trường hợp có sự khác nhau giữa quy định về sở hữu trí tuệ của Luật này với quy định của Luật sở hữu trí tuệ thì áp dụng quy định của Luật sở hữu trí tuệ.

2. Trong trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác với quy định của Luật này thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế đó.

2. Rà soát lại toàn bộ các điều khoản có liên quan đến các hoạt động điện ảnh mà có mối liên hệ với các quyền tài sản và quyền nhân thân thuộc điều 19 và 20 trong Luật sở hữu trí tuệ để đảm bảo sự thống nhất, tránh mâu thuẫn và chồng lấn.

Bross & Partners, một công ty sở hữu trí tuệ được xếp hạng Nhất (Tier 1) năm 2021 bởi Tạp chí Legal 500 Asia Pacific, có kinh nghiệm giải quyết tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ bao gồm nhãn hiệu (thương hiệu), quyền tác giả, sáng chế, giống cây trồng ở Việt Nam và nước ngoài.

Vui lòng liên hệ: vinh@bross.vn; mobile: 0903 287 057; Zalo: +84903287057; Skype: vinh.bross; Wechat: Vinhbross2603.