Trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian
(ISP) đối với hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ xảy ra trên internet
Luật sư Lê Quang Vinh – Bross & Partners
Email: vinh@bross.vn
Bến an toàn (safe harbour) của ISP theo Điều 198b
Trải qua nhiều giai đoạn thẩm tra khác nhau cho đến nay Dự Thảo Luật SHTT gần như chắc chắn sẽ được thông qua bởi Quốc Hội trong tháng 5/2022. Điều 198b[1] Dự Thảo Luật SHTT nội luật hóa Điều 12.55 EVFTA[2] theo đó quy định ISP được miễn trách nhiệm pháp lý đối với hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường internet thuộc 3 dạng thức hoạt động:
1. Chỉ truyền dẫn trong mạng viễn thông thông tin do người sử dụng cung cấp (mere conduit)
2. Truyền dẫn trong mạng viễn thông thông tin của người sử dụng mang tính chất lưu trữ tự động, tạm thời và chỉ với mục đích làm cho việc truyền tải thông tin hiệu quả hơn đến người sử dụng khác (caching) với các điều kiện: (i) chỉ biến đổi thông tin vì lý do công nghệ; (ii) tuân thủ các điều kiện truy nhập, sử dụng nội dung thông tin số; (iii) tuân thủ các quy tắc về cập nhật nội dung thông tin số được quy định cụ thể theo cách thức được ngành công nghiệp thừa nhận và sử dụng rộng rãi; (iv) không ngăn cản việc sử dụng hợp pháp công nghệ được thừa nhận rộng rãi trong ngành công nghiệp để lấy dữ liệu về việc sử dụng nội dung thông tin số; (v) gỡ bỏ nội dung thông tin số hoặc không cho truy nhập đến nội dung thông tin số khi biết rằng nội dung thông tin số đó đã được gỡ bỏ tại nguồn khởi đầu hoặc nguồn khởi đầu đã hủy việc truy nhập đến nội dung thông tin số đó.
3. Lưu trữ nội dung thông tin số của người sử dụng dịch vụ theo yêu cầu của người sử dụng dịch vụ (hosting) với điều kiện sau: (i) không biết rằng nội dung thông tin số đó vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan; (ii) có hành động nhanh chóng gỡ bỏ hoặc ngăn chặn việc truy nhập tới nội dung thông tin số đó khi biết rằng nội dung thông tin số đó vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan.
Tác động pháp lý của Điều 198b
Nếu được Quốc Hội thông qua, Điều 198b sẽ dẫn tới nhiều hệ quả pháp lý quan trọng trong đó có cả rủi ro ISP bị khởi kiện bởi chủ thể quyền. Dưới đây là 4 hệ quả pháp lý đáng lưu ý của Điều 198b:
1. Phạm vi bị tác động: Chỉ tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng đã được số hóa thuộc đối tượng bảo hộ của quyền tác giả, quyền liên quan mới thuộc đối tượng điều chỉnh của Điều 198b. Điều này cũng có nghĩa là không quy trách nhiệm pháp lý của ISP liên quan tới các hình thức bảo hộ khác của quyền sở hữu trí tuệ như nhãn hiệu, nhãn hiệu giả mạo, chỉ dẫn địa lý, kiểu dáng công nghiệp hoặc sáng chế
2. ISP nào bị tác động: Điều 198b chỉ đặt vấn đề miễn trách nhiệm có điều kiện đối với 3 loại hình dịch vụ được cung cấp bởi ISP gồm (a) chỉ thực hiện chức năng truyền dẫn thông tin (mere conduit) thông tin của người sử dụng trong mạng viễn thông; (b) truyền dẫn trong mạng viễn thông thông tin của người sử dụng mang tính chất lưu trữ tự động, tạm thời và với mục đích làm cho việc truyền tải thông tin hiệu quả hơn đến người sử dụng khác (caching); và (c) lưu trữ nội dung thông tin số của người sử dụng dịch vụ theo yêu cầu của người sử dụng dịch vụ (hosting). Như vậy, tất cả ISP hoạt động dưới cả 5 hình thức gồm: (i) doanh nghiệp cung cấp dịch vụ Internet; (ii) doanh nghiệp viễn thông; (iii) doanh nghiệp cung cấp dịch vụ cho thuê chỗ lưu trữ thông tin số bao gồm cả dịch vụ cho thuê chỗ lưu trữ trang thông tin điện tử; (iv) doanh nghiệp cung cấp dịch vụ mạng xã hội trực tuyến; và
(v) doanh nghiệp cung cấp dịch vụ tìm kiếm thông tin số, đều có thể bị tác động bởi Điều 198b.
3. Điều kiện để được miễn trừ trách nhiệm: ISP không mặc nhiên được miễn trách nhiệm mà trước hết có trách nhiệm triển khai các biện pháp kỹ thuật, phối hợp với cơ quan nhà nước, chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan thực thi biện pháp bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan. Quy định này có nghĩa ISP phải tiếp nhận và bảo đảm rà soát khả năng xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan khi có đơn yêu cầu của chủ thể quyền
4. Miễn trừ trách nhiệm có điều kiện: Ngay cả khi Điều 198b quy định 3 loại hình cung cấp dịch vụ mere conduit, caching và hosting được miễn trách nhiệm (safe harbour) thì các ISP cung cấp dịch vụ này cũng không mặc nhiên được miễn trừ trách nhiệm mà họ cần phải thỏa mãn hàng loạt điều kiện. Ví dụ, dịch vụ hosting phải đảm bảo thỏa mãn cả 2 điều kiện: (a) ISP không biết rằng nội dung thông tin số đó vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan; (b) ISP có hành động nhanh chóng gỡ bỏ hoặc ngăn chặn việc truy nhập tới nội dung thông tin số đó khi biết rằng nội dung thông tin số đó vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan.
Bross & Partners, một công ty sở hữu trí tuệ được xếp hạng Nhất (Tier 1) năm 2021 bởi Tạp chí Legal 500 Asia Pacific, có kinh nghiệm giải quyết tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ bao gồm nhãn hiệu (thương hiệu), quyền tác giả, sáng chế, giống cây trồng ở Việt Nam và nước ngoài.
Vui lòng liên hệ: vinh@bross.vn; mobile: 0903 287 057; Zalo: +84903287057; Skype: vinh.bross; Wechat: Vinhbross2603.
[2] Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên Minh Châu Âu (EVFTA) chính thức phát sinh hiệu lực thi hành từ ngày 1/8/2020.