Quan điểm của Nhật Bản về bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng

nhìn từ phán quyết của của Tòa án tối cao trong Case H10 (Gyo-Hi) No. 85[1]

Ở Nhật Bản, cơ chế bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng được quy định trong pháp luật nhãn hiệu và pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh nhãn hiệu nổi tiếng. Một trong những điều luật hay được viện dẫn trong các vụ tranh chấp liên quan đến nhãn hiệu nổi tiếng là Điều 4, đoạn 1, điểm (xv) Luật nhãn hiệu chứa đựng nội hàm của khái niệm “khả năng nhầm lẫn” theo nghĩa rất rộng. Điều luật này quy định rằng đăng ký nhãn hiệu sẽ không có hiệu lực trong trường hợp nó gây nhầm lẫn với hàng hóa dịch vụ của người khác (mà không thuộc trường hợp quy định từ Điều 4(1)(x) đến 4(1)(xiv)[2].

Trong vụ Case H10 (Gyo-Hi) No. 85 (July 11, 2000), chúng ta có thể xem liệu khái niệm “khả năng nhầm lẫn” vốn có nội hàm quá rộng theo điều luật trên được Tòa án tối cao thông qua phán quyết chung thẩm của mình giải thích như thế nào. Nhãn hiệu "レールデュタン" (trong tiếng Nhật kiểu katakana được đọc là ‘le:rudutan’) sử dụng cho sản phẩm ở nhóm 21 (cũ) đồ dùng cho cá nhân được đăng ký tháng 12/1988 theo đăng ký số 2,099,693 (“Nhãn hiệu đăng ký”). Chủ sở hữu nhãn hiệu nổi tiếng "L'Air du Temps" (Đăng ký số 661,424 cấp tháng 12 1964), Perfumes NINA RICCI, cũng sử dụng phiên bản tiếng Nhật “katakana” cho nhãn hiệu của nó, "レ ール・デュ・タン”(về ngữ âm theo tiếng Nhật “katakana” tương đương với L'Air du Temps)", đã yêu cầu hủy bỏ Nhãn hiệu đăng ký trên dựa trên cơ sở danh tiếng của nhãn hiệu gắn liền với sản phẩm nước hoa tại thị trường Nhật Bản (“Nhãn hiệu đối chứng”).

Cơ quan sáng chế và nhãn hiệu Nhật Bản (JPO) phủ nhận khả năng gây nhầm lẫn giữa Nhãn hiệu đăng ký với chủ Nhãn hiệu đối chứng. Tòa cấp cao Tokyo cũng bác bỏ khả năng nhầm lẫn lưu ý rằng mặc dù Nhãn hiệu đối chứng “L'Air du Temps” đã giành được danh tiếng trong lòng người tiêu dùng những người mà sử dụng sản phẩm nước hoa cũng như nhóm người có liên quan đến thị trường trang điểm, nhưng nó lại không nổi tiếng hoặc quen thuộc với người tiêu dùng ngoài sản phẩm nước hoa. Như vậy, Nhãn hiệu đối chứng “L'Air du Temps” dù nổi tiếng trong lĩnh vực của nó nhưng lại không được biết tới rộng rãi và ngoài ra Nhãn hiệu đăng ký và Nhãn hiệu đối chứng (bằng tiếng Pháp) không bị xem là tương tự về phát âm.

Ngày 11/07/2000 Tòa án tối cao Nhật Bản ban hành phán quyết trong đó một số nội dung chính được tóm tắt như sau:

1. Phạm vi áp dụng “nhãn hiệu mà có khả năng gây nhầm lẫn liên quan đến hàng hóa/dịch vụ gắn liền với hoạt động kinh doanh của người khác” theo Điều 4(1)(xv) nêu trên bao gồm nhãn hiệu, mà khi được sử dụng cho hàng hóa/dịch vụ đã xác định, có thể làm cho khách hàng nhầm hàng hóa/dịch vụ được bảo hộ với hàng hóa/dịch vụ gắn liền với hoạt động kinh doanh của chủ thể khác mà có mối quan hệ thương mại gần gũi với người khác, ví dụ như mối quan hệ giữa công ty mẹ với các công ty con và công ty liên kết, hoặc mối quan hệ giữa các thành viên của tập đoàn gồm nhiều công ty mà thực hiện các dự án phát triên sản phẩm theo cùng một chỉ dẫn, hoặc nói khác đi, nhãn hiệu mà có khả năng gây nhầm lẫn theo nghĩa rộng.

2. Dù có hay không có khả năng gây nhầm lẫn như đề cập tại Điều 4(1)(xv) thì cũng phải quyết định một cách toàn diện các yếu tố như mức độ tương tự giữa nhãn hiệu của người này với chỉ dẫn thương mại của người khác, mức độ nổi tiếng, danh tiếng và bản chất sáng tạo của chỉ dẫn của người khác, mức độ liên tưởng giữa hàng hóa/dịch vụ được bảo hộ của nhãn hiệu với hàng hóa/dịch vụ gắn liền với hoạt động kinh doanh của người khác, cũng như tính phổ biến giữa các thương nhân và người tiêu dùng liên quan đến hàng hóa/dịch vụ và các thực tiễn giao dịch khác. Hơn nữa, mọi quyết định cũng phải được đưa ra trên cơ sở mức độ quan tâm của các thương nhân và người tiêu dùng đối với hàng hóa/dịch vụ được bảo hộ chứa nhãn hiệu thông thường.

3. Nhãn hiệu đã đăng ký gồm các chữ katakana "レールデュタン" (rērudyutan) trình bày ngang gắn liền với sản phẩm đồ dùng dụng cụ đựng mỹ phẩm, vật dụng trang trí cá nhân và tóc, túi và bao nhỏ thuộc phạm vi áp dụng của Điều 4(1)(xv) Luật nhãn hiệu mà đã được xác định trong phán quyết: Nhãn hiệu đăng ký trùng về phát âm so với Nhãn hiệu đối chứng và một số nhãn hiệu khác được một công ty khác sử dụng làm chỉ dẫn nhận biết sản phẩm nước hoa của nó, Nhãn hiệu đối chứng nổi tiếng trong giới buôn bán nước hoa và nhóm khách hàng sử dụng nước hoa cao cấp và các loại hàng hóa được bảo hộ mang Nhãn hiệu đăng ký có khả năng liên tưởng rất gần với nước hoa mà vốn hay được sử dụng bởi phụ nữ thích trang điểm và người tiêu dùng sản phẩm của Nhãn hiệu đăng ký với sản phẩm của Nhãn hiệu đối chứng hầu như chồng lấn lên nhau.

Dựa theo các phân tích trên, Tòa án tối cao Nhật Bản quyết định rằng phát âm của Nhãn hiệu đăng ký và Nhãn hiệu đối chứng là trùng nhau theo cách đọc tiếng Nhật và do đó Nhãn hiệu đăng ký bị xem là gây nhầm lẫn với Nhãn hiệu đối chứng khi nó sử dụng cho sản phẩm đã đăng ký gồm đồ dùng cho cá nhân, bộ đồ dùng ở toilet vì danh tiếng đã có của Nhãn hiệu đối chứng ở thị trường nước hoa do được sử dụng rộng rãi. Hơn nữa, ngay cả khi hàng hóa được bảo hộ bởi 2 nhãn hiệu khác nhau thì Nhãn hiệu đối chứng có khả năng làm cho khách hàng nghĩ rằng nguyên đơn và bị đơn là các công ty có liên hệ với nhau hoặc là các đối tác liên kết kinh doanh của nhau[3].

Bross & Partners, một công ty luật sở hữu trí tuệ được thành lập năm 2008, thường xuyên lọt vào bảng xếp hạng các công ty luật sở hữu trí tuệ hàng đầu của Việt Nam do các tổ chức đánh giá luật sư có uy tín toàn cầu công bố hàng năm như Managing Intellectual Property (MIP), World Trademark Review (WTR1000), Legal 500 Asia Pacific, AsiaLaw Profiles, Asia Leading Lawyers, Asia IP và Asian Legal Business (ALB). Bross & Partners có kinh nghiệm và năng lực chuyên môn sâu hỗ trợ khách hàng trong các tranh chấp sở hữu trí tuệ phức tạp ở Việt Nam và nước ngoài bao gồm cả Mỹ, Canada, Trung Quốc, Thailand. Nếu Quý khách hàng có nhu cầu cụ thể cần được tư vấn, vui lòng liên hệ vinh@bross.vn hoặc điện thoại 0903 287 057.