Không phải ai chiếm hữu tên miền cũng là kẻ xấu: Bản án của Tòa án Việt Nam và Quyết định của WIPO Arbitration Center giúp thay đổi góc nhìn về cybersquatting tại Việt Nam

Luật sư Lê Quang Vinh – Bross & Partners

Dư luận và đôi khi cả giới chuyên môn đều hay vội vàng gắn mác “cybersquatter” (người đăng ký tên miền bị nghi là có dụng ý xấu) cho người đăng ký tên miền mà tên miền đó được cấu thành từ thương hiệu của người khác nhằm trục lợi từ thương hiệu của người khác. Tuy nhiên, trong lúc phần lớn các vụ tranh chấp tên miền quốc gia (.vn) hoặc tên miền quốc tế (.com) người đăng ký tên miền thường có động cơ trục lợi từ danh tiếng thương hiệu của người khác thì công bằng mà nói cũng có một phần không nhỏ người đăng ký tên miền bị “nghi oan” một cách thành kiến và bị đối xử thiếu công bằng. Bross & Partners phân tích dưới đây lý luận đằng sau bộ 3 điều kiện của Chính sách giải quyết tranh chấp tên miền thống nhất (UDRP) cùng bình luận 2 vụ tranh chấp tên miền được xét xử bởi Toà án Việt Nam và Trung tâm trọng tài WIPO để chúng ta hiểu đúng về UDRP.

Ngộ nhận về 3 điều kiện UDRP

Nhiều người lầm tưởng rằng bộ 3 điều kiện UDRP chỉ thuần tuý giúp chủ thương hiệu đòi lại tên miền được cấu thành bởi thương hiệu của mình nhưng thực chất thì lại không phải như vậy (Tham khảo thêm “Bộ 3 điều kiện UDRP của Việt Nam trong giải quyết tranh chấp tên miền .vn”). Sở dĩ như vậy là vì bộ 3 điều kiện không phải là phép thử xác định tên miền tranh chấp có xâm phạm quyền nhãn hiệu của chủ nhãn hiệu hay không. Trái lại, bộ 3 điều kiện được ICANN thiết kế để đảm bảo xét xử công bằng, vừa bảo vệ cả quyền sở hữu trí tuệ lẫn quyền khai thác hợp pháp tài nguyên số.

Cần nhớ rằng theo UDRP, nguyên đơn chỉ thắng khi và chỉ khi nó chứng minh được cả 3 điều kiện:

· Điều kiện 1: Tên miền phải trùng hoặc tương tự gây nhầm lẫn – đây chỉ là “bộ lọc kỹ thuật” chứ chưa khẳng định đúng/sai. Chỉ khi tên miền bị xem là trùng hoặc tương tự với nhãn hiệu đã được bảo hộ thì mới tiếp tục xem xét điều kiện 2; và

Điều kiện 2: Người đăng ký không có quyền hoặc lợi ích hợp pháp – là cơ chế bảo vệ mạnh mẽ người nắm giữ tên miền có lý do chính đáng (tên thật, từ mô tả, ngành nghề hợp pháp…). Nếu không thỏa mãn điều kiện 2, đơn kiện đòi tên miền của nguyên đơn sẽ bị bác ngay cả khi việc đồng tồn tại tên miền và nhãn hiệu có thể gây nhầm lẫn. Nguyên đơn thắng Điều kiện 2 là chưa đủ mà cần xét tiếp Điều kiện 3; và
Điều kiện 3: Việc đăng ký và sử dụng tên miền với dụng ý xấu (bad faith). Điều kiện này nhìn chung đòi hỏi bằng chứng chứng minh người đăng ký tên miền có động cơ xấu, hành động có mục đích xâm hại quyền SHTT của người khác mới thì mới bị coi là cybersquatting. Bằng chứng chứng minh bad faith điển hình nhất là việc đăng ký hoặc mua lại tên miền chủ yếu nhằm mục đích bán, cho thuê, hoặc bằng cách khác chuyển nhượng quyền đăng ký tên miền cho nguyên đơn - chủ sở hữu nhãn hiệu.

Toà án Tp. Hồ Chí Minh: Không phải cứ rao bán tên miền là có “dụng ý xấu”

Trong vụ án 1424/2017/KDTM-ST, nguyên đơn – chủ sở hữu nhãn hiệu “Home Credit” – khởi kiện vì cho rằng bị đơn đã đăng ký và rao bán tên miền homecredit.com.vn với giá 190 triệu đồng, hành vi này cấu thành cạnh tranh không lành mạnh và có dụng ý xấu. Tuy nhiên, Tòa án nhân dân TP.HCM đã bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện và nhận định:

· Tên miền của bị đơn không xâm phạm nhãn hiệu Home Credit & hình theo đăng ký 107413 vì bị đơn sử dụng tên miền cho lĩnh vực camera – không liên quan đến tài chính, và mặt khác dấu hiệu “Home Credit” bị loại trừ bảo hộ theo đăng ký 107413

· Tên miền của bị đơn không xâm phạm quyền đối với tên thương mại Home Credit của nguyên đơn vì lĩnh vực kinh doanh của hai bên là hoàn toàn khác nhau

· Việc bị đơn sử dụng tên miền có thành phần “HomeCredit” trùng với tên thương mại “HomeCredit” của nguyên đơn nhưng không nhằm mục đích làm thiệt hại đến uy tín danh tiếng của nhãn hiệu, tên thương mại được bảo hộ của nguyên đơn nên không được coi là hành vi cạnh tranh không lành mạnh theo Điều 130.1(d) Luật SHTT.

· Tên miền không phải là đối tượng pháp luật cấm chuyển nhượng và nguyên đơn cũng không có chứng cứ chứng minh việc bị đơn chỉ đăng ký tên miền nhằm mục đích bán để kiếm lợi bất chính nên việc rao bán tên miền bởi bị đơn không đủ cơ sở xác định đây là mục đích xấu.(Xem thêm “Vì sao rao bán tên miền cho chủ sở hữu nhãn hiệu không cấu thành dụng ý xấu”).

Trung tâm trọng tài WIPO: Tên miền có thể được chào bán nhưng không có bad faith

Một ví dụ điển hình cho cách tiếp cận công bằng của UDRP là vụ kiện Billy Bob’s Texas IP Holding LLC v. Name Administration Inc. (WIPO Case No. D2016-1221). Trong vụ này thấy rằng nguyên đơn sở hữu nhãn hiệu “Billy Bob’s Texas” dùng cho lĩnh vực giải trí; Bị đơn nắm giữ tên miền billybobs.com từ năm 2003 và không có website chứa nội dung tích cực; Nguyên đơn chủ động liên hệ để hỏi mua tên miền và bị đơn báo giá 120.000 USD.

Hội đồng 3 trọng tài WIPO đánh giá 3 điều kiện UDRP và kết luận:

· Tên miền trùng hoặc tương tự gây nhầm lẫn với nhãn hiệu – được chấp nhận;

· Người đăng ký không có quyền/lợi ích hợp pháp – cũng được chấp nhận vì không sử dụng thực tế rõ ràng;

· Tuy nhiên, điều kiện về “bad faith” (đăng ký và sử dụng với dụng ý xấu) – không được chứng minh thuyết phục bởi nguyên đơn, cụ thể Hội đồng nhấn mạnh rằng nguyên đơn không có bằng chứng chứng minh rằng bị đơn đã đăng ký tên miền với ý định nhằm vào nguyên đơn (bad faith at registration). Hơn nữa, hành vi báo giá 120.000 USD khi được hỏi mua không đồng nghĩa với việc bị đơn đã sử dụng tên miền trong bad faith (bad faith in use). Do đó, Panel kết luận nguyên đơn không đáp ứng điều kiện thứ 3, và bác đơn kiện.

Kết luận

Phán quyết của toà án Việt Nam và quyết định trọng tài WIPO cho phép kết luận rằng không phải ai chiếm hữu tên miền giống nhãn hiệu đều là cybersquatter. Không phải cứ rao bán tên miền là có dụng ý xấu (bad faith). Các phán quyết này cũng chuyển tải một thông điệp mạnh mẽ rằng UDRP là bộ tiêu chuẩn pháp lý công bằng cho nên nếu bạn là một nhà đầu cơ tên miền (domain name investor) thì hãy mạnh dạn tham vấn luật sư có kinh nghiệm chuyên sâu về tên miền và sở hữu trí tuệ - người có thể giúp bạn phòng vệ thành công, bảo vệ thành quả đầu tư của mình và xoá bỏ định kiến.

Bross & Partners – một công ty luật sở hữu trí tuệ được xếp hạng Tier 1 (Hạng Nhất) bởi Legal 500 Asia Pacific, có nhiều kinh nghiệm trong việc giải quyết tranh chấp tên miền quốc tế và tên miền quốc gia “.vn”. Vui lòng liên hệ:

LinkedIn của tác giả
Email: vinh@bross.vn
Điện thoại: +84 903 287 057
Zalo: +84903287057
Microsoft Teams: vinh@bross.vn
WeChat: Vinhbross2603