NFT xâm phạm quyền tác giả và xác định trách nhiệm pháp lý

của OSP lần đầu tiên được quyết định bởi một Tòa án của Trung Quốc

Luật sư Lê Quang Vinh – Bross & Partners

Email: vinh@bross.vn

Ngày 22/04/2022, Tòa án internet Hàng Châu (Trung Quốc) lần đầu tiên xét xử sơ thẩm vụ án xâm phạm quyền tác giả liên quan đến NFT[1] (“non-fungible token” có nghĩa là tài sản không thể thay thế hay còn gọi là định danh tài sản số). Theo Fortune.com, doanh số mua bán của thị trường NFT năm 2021 tăng trưởng 21.000% đạt con số kỷ lục 17,6 tỷ USD.[2] Dưới đây Bross & Partners giới thiệu nhanh phán quyết đầu tiên của một tòa án Trung Quốc liên quan đến NFT xâm phạm quyền tác giả và xác định trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian (OSP hoặc ISP)

(Nguồn ảnh: Tài khoản WeChat của Tòa án internet Hàng Châu)

NFT xâm phạm quyền tác giả và trách nhiệm pháp lý của OSP

Vụ án có khởi nguồn từ việc Nguyên đơn, Shenzhen Qice Diechu Cultural and Creative Co., Ltd., được ủy quyền bởi nghệ sĩ nổi tiếng Ma Qianli - tác giả và chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm nghệ thuật “Con hổ béo đang được tiêm vắc xin” (như hình trên), phát hiện một người dùng cuối (end-user) đã tạo ra và chào bán tác phẩm nghệ thuật số NFT trên sàn giao dịch có tên gọi BigVerse trùng với tác phẩm nghệ thuật “Con hổ béo đang được tiêm vắc xin” đang được bảo hộ quyền tác giả của Nguyên đơn.

Bị đơn, Hangzhou Yuanyuzhou Technology Co., Ltd., một công ty đang vận hành sàn giao dịch NFT có tên gọi BigVerse trong đó có các tác phẩm nghệ thuật số, bị cáo buộc thực hiện hành vi xâm phạm quyền độc quyền truyền đạt tác phẩm đến công chúng.

Nguyên đơn khởi kiện yêu cầu Tòa án buộc Bị đơn chấm dứt hành vi xâm phạm và bồi thường trên 15.000USD, lập luận rằng Bigverse phải có nghĩa vụ cao hơn các nền tảng khác vì nó là nền tảng giao dịch NFT chuyên nghiệp, nghĩa là Bị đơn có nghĩa vụ bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của người khác trên nền tảng của mình thông qua việc giám sát liệu có người dùng cuối nào tạo và rao bán tác phẩm nghệ thuật NFT trên nền tảng của mình mà không có sự cho phép của chủ thể quyền hay không. Nguyên đơn còn cho rằng Bị đơn không chỉ không thực hiện nghĩa vụ giám sát đó mà còn tính phí giao dịch đối với người dùng cuối bán NFT xâm phạm quyền tác giả của Nguyên đơn.

Phản đối đơn kiện của Nguyên đơn, Bị đơn cho rằng Bị đơn chỉ là một OSP đóng vai trò trung gian nên phải được miễn trách nhiệm pháp lý đối với hành vi xâm phạm quyền tác giả được thực hiện bởi người dùng cuối và mặt khác nghĩa vụ của Bị đơn cũng chỉ phải gỡ tác phẩm xâm phạm sau khi nhận được thông báo xâm phạm bản quyền bởi chủ thể quyền.

Theo phán quyết số no. (2022) Zhe 0192 MinChu 1008 Hao, Tòa án internet Hàng Châu quyết định rằng Bị đơn đã không thực hiện nghĩa vụ của mình với tư cách là một OSP và do đó không được miễn trách nhiệm pháp lý đối với hành vi xâm phạm bản quyền của người dùng cuối. Do vậy, Bị đơn bị buộc chấm dứt hành vi xâm phạm và bồi thường cho Nguyên đơn số tiền 600USD.

Xác định trách nhiệm pháp lý của ISP/OSP ở Trung Quốc

Bản Quy định về bảo hộ quyền truyền dẫn thông qua mạng thông tin năm 2006 có liên quan đến Luật bản quyền của Trung Quốc có mục đích xây dựng cơ sở pháp lý giải quyết hiện tượng sao chép lậu trực tuyến (online piracy) trong đó bao gồm cả quy định Bến An Toàn (Safe Harbour Provision) dành cho các ISPs.

Điều 20 Bản Quy Định quy định miễn trách nhiệm pháp lý cho ISP mà chỉ truyền dẫn trong mạng viễn thông thông tin do người sử dụng cung cấp (mere conduit) nếu ISP không lựa chọn hoặc thay thế tác phẩm truyền dẫn hoặc không làm tác phẩm truyền dẫn chỉ đến với người nhận mục tiêu hơn là công chúng nói chung. Điều 21 miễn trách nhiệm pháp lý đối với ISP cung cấp dịch vụ lưu trữ tự động (automatic caching) nếu nó không thay đổi tác phẩm truyền dẫn và không làm ảnh hưởng đến khả năng truy nhập của chủ thể cung cấp nội dung gốc.

Điều 22 quy định rằng ISP cung cấp dịch vụ lưu trữ nội dung số (hosting services) của người sử dụng dịch vụ không phải chịu trách nhiệm nếu không thay đổi tác phẩm truyền dẫn, không biết hoặc không có lý do hợp lý để biết rằng dữ liệu truyền dẫn là xâm phạm, và cũng không thu lợi trực tiếp từ việc truyền dẫn. Điều 23 Bản Quy Định quy định miễn trách nhiệm pháp lý cho ISP mà cung cấp dịch vụ tìm kiếm thông tin số (searching or linking services) nếu nó ngay lập tức gỡ bỏ hoặc vô hiệu hóa việc truy nhập vào nội dung vi phạm sau khi nhận được thông báo gỡ bỏ từ chủ thể quyền.

Tuy nhiên, Bản Quy Định cũng nói rằng để được miễn trách nhiệm pháp lý ISP cung cấp dịch vụ lưu trữ phải ngay lập tức gỡ nội dung số vi phạm sau khi nhận được thông báo yêu cầu gỡ nội dung số xâm phạm (take-down notice) từ chủ thể quyền.

Khi xác định hành vi xâm phạm quyền tác giả đối với ISP, các tòa án ở Trung Quốc nhìn chung thường phân tích kỹ lưỡng và thận trọng các yếu tố sau: (1) ISP có biết về hành vi xâm phạm quyền tác giả bởi người dùng cuối hay không; (2) ý định xâm phạm; (3) thực chất đóng góp của ISP cho hành vi xâm phạm; (4) năng lực và quyền kiểm soát việc truy nhập hoặc hành vi xâm phạm; và (5) lợi ích tài chính trực tiếp phát sinh từ hành vi xâm phạm.[3]

Bross & Partners, một công ty sở hữu trí tuệ được xếp hạng Nhất (Tier 1) năm 2021 bởi Tạp chí Legal 500 Asia Pacific, có kinh nghiệm giải quyết các tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ ở Việt Nam và nước ngoài.

Vui lòng liên hệ: vinh@bross.vn; mobile: 0903 287 057; Zalo: +84903287057; Skype: vinh.bross; Wechat: Vinhbross2603.