6 vấn đề pháp lý về kiện bồi thường vi phạm bản quyền ở Việt Nam

Luật sư Lê Quang Vinh – Bross & Partners

Email: vinh@bross.vn

Đòi bồi thường thiệt hại trong các vụ án dân sự hoặc vụ án kinh doanh thương mại là kiến nghị pháp lý quan trọng nhất mà nguyên đơn thường yêu cầu tòa án buộc bị đơn – bên đã thực hiện hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ (xâm phạm bản quyền) - phải bồi hoàn bằng tiền cho mình. Là hãng luật sở hữu trí tuệ được xếp hạng Nhất bởi Legal 500 Asia Pacific có kinh nghiệm tranh tụng bản quyền, Bross & Partners đúc rút được 6 vấn đề đáng lưu ý về kiện bồi thường xâm phạm bản quyền ở Việt Nam.

1.     Phạm vi và đối tượng khởi kiện rộng. Xâm phạm bất kỳ quyền sở hữu trí tuệ nào đang được Việt Nam bảo hộ đều có thể dẫn đến hình thành quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại. Như vậy, quyền khởi kiện vi phạm bản quyền có thể được thực hiện trên phạm vi rất rộng. Cụ thể, đơn khởi kiện có thể dựa trên các quyền độc quyền được cấp bảo hộ dưới dạng văn bằng bảo hộ, gồm bằng độc quyền sáng chế/giải pháp hữu ích, bằng độc quyền kiểu dáng công nghiệp, giấy chứng nhận đăng ký thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, bằng bảo hộ giống cây trồng, giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu và giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý. Hoặc đơn khởi kiện có thể dựa trên quyền độc quyền phát sinh không cần đăng ký, gồm quyền đối với nhãn hiệu nổi tiếng, tên thương mại, bí mật kinh doanh (bí mật thương mại), quyền chống cạnh tranh không lành mạnh, quyền tác giả, quyền liên quan (quyền kề cận).

2.     Bên đòi bồi thường có nghĩa vụ chứng minh thiệt hại. Nghĩa vụ chứng minh tổn thất thực tế và mức độ thiệt hại thuộc về nguyên đơn hoặc thậm chí cả bị đơn (nếu có yêu cầu phản tố). Nhưng cần lưu ý mức độ thiệt hại phải được xác định phù hợp với yếu tố xâm phạm quyền đối với từng đối tượng quyền sở hữu trí tuệ. Chứng cứ về thiệt hại phải được cung cấp trong đó có thể bao gồm cả kết quả trưng cầu giám định và bản kê khai thiệt hại trong đó có làm rõ căn cứ xác định và tính toán thiệt hại.

3. Thiệt hại yêu cầu bồi thường phải là tổn thất thực tế thuộc một trong ba phương pháp tính thiệt hại. Pháp luật chỉ cho phép đòi bồi thường thiệt hại bằng tiền dựa trên thiệt hại thực tế và có mối quan hệ nhân quả với hành vi vi phạm. Bên đòi bồi thường phải chọn một trong ba phương pháp xác định thiệt hại thực tế:

(a)      Tổng thiệt hại vật chất tính bằng tiền cộng với khoản lợi nhuận mà bị đơn đã thu được do thực hiện hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, nếu khoản lợi nhuận bị giảm sút của nguyên đơn chưa được tính vào tổng thiệt hại vật chất.

(b)      Giá chuyển giao quyền sử dụng đối tượng sở hữu trí tuệ với giả định bị đơn được nguyên đơn chuyển giao quyền sử dụng đối tượng đó theo hợp đồng sử dụng đối tượng sở hữu trí tuệ trong phạm vi tương ứng với hành vi xâm phạm đã thực hiện.

(c)      Trong trường hợp không thể xác định được mức bồi thường thiệt hại về vật chất theo một trong hai phương pháp trên đây thì mức bồi thường thiệt hại về vật chất do Tòa án ấn định, tùy thuộc vào mức độ thiệt hại, nhưng không quá 500 triệu đồng.

4. Bồi thường tổn thất tinh thần không quá 50 triệu. Về đòi bồi thường tổn thất về tinh thần, nguyên đơn còn có thể yêu cầu tòa án buộc bị đơn phải bồi thường tổn thất về tinh thần nằm trong giới hạn từ 5 triệu đồng đến 50 triệu đồng tùy theo mức độ thiệt hại tinh thần chứng minh được tòa chấp nhận           

5. Bồi thường tổn thất vật chất không giới hạn mức tối đa. Yếu tố thiệt hại xảy ra như đã nêu trên gắn liền với trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng nói chung nêu ở phần trên được làm rõ phải là tổn thất thực tế về vật chất hoặc tinh thần do hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trực tiếp gây ra, theo đó tổn thất thực tế chỉ được chấp nhận nếu chứng minh được cả 3 căn cứ sau:

(a)        Lợi ích vật chất hoặc tinh thần là có thực và thuộc về người bị thiệt hại;

(b)        Người bị thiệt hại có khả năng đạt được lợi ích (a) nêu trên

(c)        Có sự giảm sút hoặc mất lợi ích của người bị thiệt hại sau khi hành vi xâm phạm xảy ra so với khả năng đạt được lợi ích đó khi không có hành vi xâm phạm và hành vi xâm phạm là nguyên nhân trực tiếp gây ra sự giảm sút, mất lợi ích đó.

6. Có thể đòi thêm phí luật sư. Về việc đòi bồi hoàn chi phí hợp lý để ngăn chặn, khắc phục thiệt hại, nguyên đơn có thể yêu cầu tòa án buộc bị đơn phải thanh toán phí thuê luật sư và các chi phí khác như giám định và các chi phí khác liên quan như tạm giữ, bảo quản, lưu kho, chi phí thực hiện biện pháp khẩn cấp tạm thời, cải chinh thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng, chi phí khắc phục và ngăn chặn hành vi xâm phạm.

Bross & Partners, một công ty sở hữu trí tuệ được xếp hạng Nhất (Tier 1) trong 3 năm liên tục (2021-2023) bởi Tạp chí Legal 500 Asia Pacific, có kinh nghiệm tranh tụng các vụ án sở hữu trí tuệ tại Tòa án hoặc tham gia giải quyết các tranh chấp liên quan đến sáng chế, nhãn hiệu và quyền tác giả ở Việt Nam và nước ngoài.

Vui lòng liên hệ: vinh@bross.vn; mobile: 0903 287 057; Zalo: +84903287057; Skype: vinh.bross; Wechat: Vinhbross2603.