Hàng hóa nhập khẩu song song

 không xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong Luật sở hữu trí tuệ 2022?

Luật sư Lê Quang Vinh - Bross & Partners

Email: vinh@bross.vn

Hết quyền sở hữu trí tuệ và nhập khẩu song song

Ngay sau khi hàng hóa mang quyền sở hữu trí tuệ (sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu, quyền tác giả) được bán ra thị trường bởi chính chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ, hoặc người được chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ cho phép (chủ thể quyền) thì hàng hóa đó được phép tự do lưu thông, khai thác công dụng bất luận chủ thể quyền có đồng ý hay không. Hiện tượng này người ta gọi là hết quyền sở hữu trí tuệ ngay sau lần bán đầu tiên. Được công nhận rộng rãi ở Hoa Kỳ và trên toàn thế giới trong đó có Việt Nam, hết quyền sở hữu trí tuệ có nguồn gốc từ thuyết bán hàng đầu tiên (“First-sale doctrine”) hay còn gọi là thuyết hết quyền (Exhaustion doctrine).

Nếu không công nhận rằng quyền sở hữu trí tuệ sẽ hết (cạn) ngay sau khi sản phẩm mang quyền sở hữu trí tuệ được bán đi hợp pháp thì những người đã mua một sản phẩm nào đó, ví dụ như ô tô Porsche, bộ truyện Harry Potter, đều phải xin phép nhà sản xuất Porsche và bà J. K. Rowling khi họ muốn bán sản phẩm này cho người khác.

Hết quyền sở hữu trí tuệ luôn gắn liền với hoạt động thương mại song song (parallel trade) hay còn biết đến bằng thuật ngữ phổ biến hơn là nhập khẩu song song (parallel import). Theo INTA, hàng hóa được nhập khẩu song song (hàng hóa từ thị trường xám – grey market) là hàng hóa có thương hiệu (genuine goods) được nhập khẩu và bán ở một thị trường nào đó mà không có sự chấp thuận của chủ nhãn hiệu ở thị trường này. Hàng hóa nhập khẩu này đã được sản xuất bởi hoặc được cấp li-xăng sản xuất bởi chủ nhãn hiệu nên nó không phải là hàng giả (counterfeit),[1] nhưng chúng thường được đóng gói lại và nhập khẩu vào thị trường trái với mong muốn của chủ nhãn hiệu.[2]

Hàng nhập khẩu song song không phải hàng giả và không xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Nhìn chung tất cả các mặt hàng nhập khẩu song song vào Việt Nam đều có thể được coi là ngoại lệ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, kể cả dược phẩm. Cụ thể hơn, thuốc phòng bệnh, chữa bệnh cho người được phép nhập khẩu song song là việc nhập khẩu thuốc có cùng tên biệt dược với thuốc đã được cấp số đăng ký lưu hành khi các công ty dược phẩm nước ngoài định giá thuốc ở nước này thấp hơn nước kia. Ví dụ: nhà sản xuất X sản xuất sản phẩm S đã được cấp số đăng ký và đang được bán ở thị trường Việt Nam với mức giá G1. Cũng sản phẩm S, nhà sản xuất X bán sang nước A với mức giá G2. Nếu mức giá G2 thấp hơn mức giá G1, một nhà nhập khẩu Việt Nam có thể nhập khẩu sản phẩm S từ nước A để bán tại Việt Nam với mức giá G3 với điều kiện G3 luôn thấp hơn G1 (G3 < G1).[3]

Về mặt pháp lý, hàng nhập khẩu song song mang các quyền sở hữu trí tuệ nhìn chung đều không bị coi là hàng giả, hoặc hàng xâm phạm quyền SHTT theo pháp luật Việt Nam. Cụ thể hơn, sản phẩm ở kênh thương mại song song chứa quyền độc quyền sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý, thiết kế bố trí không phải là hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp vì Điều 125(2)(b) Luật SHTT 2022 quy định rằng chủ thể quyền không có quyền ngăn cấm người khác lưu thông, nhập khẩu, khai thác công dụng của sản phẩm mang các quyền sở hữu công nghiệp đó nếu chính sản phẩm đó đã được chủ thể quyền, người được li-xăng bởi chủ thể quyền, đưa ra thị trường trong nước và quốc tế.

Hết quyền sở hữu trí tuệ cũng áp dụng đối với một phần quyền tài sản thuộc quyền tác giả, quyền liên quan. Theo đó, chủ thể quyền không có quyền ngăn cấm người khác phân phối lần tiếp theo hoặc nhập khẩu để phân phối đối với bản gốc hoặc bản sao tác phẩm văn học nghệ thuật khoa học; bản gốc, bản sao bản định hình cuộc biểu diễn; bản gốc, bản sao bản ghi âm, ghi hình; hoặc bản định hình chương trình phát sóng nếu các bản gốc, bản sao hoặc bản định hình này được thực hiện bởi chủ thể quyền hoặc bởi người khác được chủ thể quyền cho phép.

Quyền đối với giống cây trồng cũng bị xem là hết đối với vật liệu nhân giống cây trồng được bảo hộ nếu nó đã được đưa ra thị trường bởi chủ bằng bảo hộ hoặc người được chủ bằng bảo hộ cho phép, trừ trường hợp vật liệu nhân giống này được dùng để nhân tiếp giống cây trồng đó, hoặc trừ trường hợp xuất khẩu vật liệu của giống cây trồng đó vào các nước không bảo hộ các chi hoặc loài cây trồng đó.

Bross & Partners, một công ty sở hữu trí tuệ được xếp hạng Nhất (Tier 1) trong 3 năm liên tục (2021-2023) bởi Tạp chí Legal 500 Asia Pacific, có nhiều kinh nghiệm đăng ký và giải quyết tranh nhãn hiệu (thương hiệu), quyền tác giả, sáng chế, giống cây trồng ở Việt Nam và nước ngoài.

Liên hệ: vinh@bross.vn; mobile: 0903 287 057; Zalo: +84903287057; Skype: vinh.bross; Wechat: Vinhbross2603; linkedin:  (4) Le Quang Vinh | LinkedIn