Khiếu nại gỡ bỏ nội dung số vi phạm bản quyền theo

đạo luật DMCA của Hoa Kỳ và tác động của nó đối với Việt Nam

Luật sư Lê Quang Vinh – Bross & Partners

Email: vinh@bross.vn

Thông báo và gỡ nội dung số xâm phạm bản quyền theo DMCA

Năm 1998, Mỹ thông qua đạo luật bản quyền thiên niên kỷ kỹ thuật số (“DMCA”) nhằm bảo vệ quyền tác giả và quyền liên quan (bản quyền) trên internet. Thông qua quy trình cho phép chủ thể quyền yêu cầu OSP gỡ bỏ nội dung số vi phạm bản quyền, Điều 512 DMCA thiết lập cơ chế “bến an toàn” (safe harbor)[1] giúp các nhà cung cấp dịch vụ trung gian (OSP hoặc ISP) tránh khỏi trách nhiệm bồi thường (trách nhiệm thứ cấp) vì lý do người dùng nền tảng của OSP xâm phạm bản quyền.[2]

Theo DMCA, 3 trong số 4 nhà cung cấp dịch vụ trực tuyến (OSP) gồm “lưu trữ đệm” (caching), “lưu trữ nội dung thông tin số theo yêu cầu” (hosting), và “dịch vụ liên kết” (linking) phải tuân thủ quy trình “Thông Báo và Gỡ Bỏ” (notice-and-takedown system). Để được hưởng cơ chế “bến an toàn” (safe harbor), OSP còn phải đăng ký chỉ định đại diện với Cục Bản quyền Hoa Kỳ [đăng ký online chỉ định đại diện có thể thực hiện ở link: DMCA Designated Agent Directory | U.S. Copyright Office] trả phí 6 USD/đại diện/3 năm làm đầu mối để tiếp nhận khiếu nại vi phạm bản quyền và đơn phản đối đơn khiếu nại đó.

Quy trình Thông Báo và Gỡ Bỏ cho phép chủ thể quyền gửi Đơn Yêu Cầu [có thể tải mẫu đơn ở đây: sample-notice.pdf (copyright.gov)] thông báo OSP về nội dung số xâm phạm xuất hiện trên nền tảng của OSP, cụ thể nội dung chính của Đơn Yêu Cầu gồm: nhận dạng tác phẩm có bản quyền bị cho là vi phạm; nhận dạng nội dung số hoặc hoạt động xâm phạm (chỉ dẫn hoặc liên kết trỏ đến nội dung số đó); thông tin liên hệ của chủ thể quyền; tuyên bố của chủ thể quyền khẳng định rằng nội dung số bị sử dụng không được pháp luật cho phép hoặc không được chủ thể quyền cho phép; chủ thể quyền cam kết thông tin ở Đơn Yêu Cầu là trung thực và tự chịu trách nhiệm nếu khai không đúng.

Sau khi nhận được Đơn Yêu Cầu, OSP phải nhanh chóng gỡ bỏ hoặc vô hiệu hóa việc truy nhập vào nội dung số xâm phạm. Sau đó, OSP cũng phải thông báo cho người dùng (user) đã tải nội dung số lên hệ thống của OSP biết rằng nội dung số đó đã bị xóa hoặc gỡ bỏ. Khi nhận được thông tin số đã bị xóa từ OSP, người dùng có quyền gửi Đơn Phản Đối [có thể tải mẫu đơn ở đây: sample-counter-notice.pdf (copyright.gov)] kèm yêu cầu khôi phục lại nội dung số bị gỡ. Đơn Phản Đối cần có các nội dung: nhận dạng nội dung số đã bị gỡ và vị trí mà nội dung số xuất hiện trước khi bị gỡ; tuyên bố việc gỡ có thể là do nhầm lẫn hoặc chủ thể quyền xác định sai đối tượng yêu cầu gỡ bỏ; chấp thuận thẩm quyền của tòa án liên bang cấp quận.

OSP phải khôi phục nội dung số bị gỡ hoặc khôi phục việc truy nhập đến nội dung số bị vô hiệu hóa trong vòng từ 10-14 ngày làm việc, trừ trường hợp chủ thể quyền thông báo cho OSP rằng họ đã nộp đơn khởi kiện ra tòa án. Trong trường hợp khởi kiện ra tòa, OSP vẫn có thể phải chịu trách nhiệm bồi thường nếu OSP bị xem là không thỏa mãn các điều kiện được hưởng miễn trừ trách nhiệm pháp lý, hoặc ngay cả trong trường hợp OSP được hưởng cơ chế “bến an toàn” thì tòa án vẫn có thể buộc OSP, ví dụ OSP lưu trữ nội dung số theo yêu cầu (hosting) thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả, chẳng hạn như vô hiệu hóa việc truy nhập vào nội dung số vi phạm hoặc chấm dứt tài khoản của người dùng vi phạm.

Để có thể hình dung quy trình Thông Báo và Gỡ Bỏ theo DMCA theo một cách khác, Quý Doanh nghiệp có thể xem lại sơ đồ minh hoạ dưới đây:

Tác động của DMCA đối với Việt Nam

Như vậy, ngoài việc có thể chọn “Quy trình 72 giờ & 10 ngày làm việc” hoặc “Quy trình 24 giờ” theo Nghị định 17/2023/NĐ-CP[3] để bảo vệ bản quyền trên internet, tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, quyền liên quan có quốc tịch Việt Nam còn có thể sử dụng Quy trình Thông Báo và Gỡ Bỏ theo DMCA bất kể DMCA là đạo luật bản quyền của Mỹ. Sở dĩ như vậy là vì internet không có biên giới làm xuất hiện hành vi xâm phạm bản quyền đồng thời trên phạm vi toàn cầu, kéo theo hệ quả là cùng lúc tòa án ở nhiều quốc gia khác nhau đều có thể có thẩm quyền xử lý hành vi xâm phạm do chủ thể quyền khởi kiện.

Nói một cách khác, các chủ thể quyền cư trú tại Việt Nam có thể khởi kiện OSP ra tòa án ở Việt Nam hoặc thậm chí ở tòa án Mỹ do mỗi nền tảng xuyên biên giới đang tuân thủ DMCA như Facebook, Youtube, TikTok, NetFlix, Instagram, LinkedIn, App Store, Google Play đều hiện có tới hàng trăm triệu đến cả tỷ người dùng trên khắp thế giới, trong đó gồm hàng chục triệu người dùng ở riêng Việt Nam.

Nhưng ngược lại, DMCA cũng có thể có tác động bất lợi đến cá nhân, tổ chức, OSP của Việt Nam đang sử dụng và khai thác nội dung số. Tác động bất lợi là OSP, trong trường hợp không được miễn trừ trách nhiệm pháp lý, có thể trở thành bị đơn trong vụ kiện xâm phạm bản quyền ở tòa án nước ngoài ngay cả khi họ không cư trú hoặc không có cơ sở kinh doanh ở nước ngoài như bài học gần đây trong vụ LANG VAN, INC. v. VNG CORPORATION No. 19-56452 (9th Cir. 2022).[4]

Bross & Partners, một công ty sở hữu trí tuệ được xếp hạng Nhất (Tier 1) trong 3 năm liên tục (2021-2023) bởi Tạp chí Legal 500 Asia Pacific, có kinh nghiệm giải quyết tranh chấp bản quyền ở Việt Nam và nước ngoài bao gồm cả kháng nghị thành công cáo buộc xâm phạm phần mềm và nhãn hiệu trên App Store.

Vui lòng liên hệ: vinh@bross.vn; mobile: 0903 287 057; Zalo: +84903287057; Skype: vinh.bross; Wechat: Vinhbross2603.